ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Γεννήθηκε το 1800. Tο 1828 κατέφθασε ως αξιωματικός με το στράτευμα του Μaison στην Ελλάδα, με την ιδιότητα του εμποροπλοιάρχου, όπου και παρέμεινε και μετά το τέλος του πολέμου. Παντρεύτηκε μια Τουρκάλα, την οποία έκανε χριστιανή με το όνομα Ελένη, επιδόθηκε σε επιχειρήσεις και εγκαταστάθηκε στην Καλαμάτα, τόπο διαμονής μέχρι το θάνατό του.
Το 1837 ίδρυσε το πρώτο μεταξοαναπινηστήριο, μονάδα που μετατρέπει το κουκούλι του μεταξοσκώληκα σε νήμα. Παρασημοφορήθηκε από την Ελληνική πολιτεία, γιατί το 1853 είχε εισαγάγει στην Καλαμάτα τη βιομηχανία «της δια μηχανικών ανέμων αναπινήσεως των μεταξοβομβύκων» δυναμικότητας 40 λεκανών. Το γεγονός αυτό σηματοδοτεί το πέρασμα της καλλιέργειας μεταξιού σε οργανωμένη βάση (Βερράρου, 2001, σ. 20). Παρήγαγε εξαιρετικό μετάξι που ήταν περιζήτητο στο εξωτερικό.
Τιμήθηκε με γαλλικό παράσημο για την «μονοκλάβιον μέταξαν», την μονή μεταξοκλωστή που καθιστά το μετάξι πιο φίνο σε αντίθεση με τις πολλαπλές μεταξοκλωστές. Για τη διευκόλυνση των εξαγωγών μεσσηνιακών προϊόντων, ο Fournaire κατασκεύασε μάλιστα στην παραλία, αποβάθρα και το 1861 ο Δήμος Καλαμάτας τον όρισε μέλος τριμελούς επιτροπής που σκοπό είχε την αποστολή εμπορευμάτων και γεωργικών προϊόντων στη διεθνή έκθεση του Λονδίνου.
Ο Fournaire πέθανε το 1875 χωρίς ν’ αφήσει απογόνους. Με πρόταση του δημάρχου Εμ. Μπενάκη το Δημοτικό Συμβούλιο αποφάσισε να γίνει η κηδεία του με δημοτική δαπάνη και να ταφεί σε χώρο που δώρισε ο Δήμος. Άτεκνος, ο Fournaire κληροδότησε την περιουσία του στον συνονόματο ανιψιό του, που την πούλησε. Το μεταξουργείο περιήλθε στον Γερμανό έμπορο Βίκτωρ Τζαν.
ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Πληροφορίες για το μεταξουργείο του Fournaire έχουμε από το περιηγητικό χρονικό του Sir Thomas Wyse, πρεσβευτή της μεγάλης Βρετανίας στην Ελλάδα, που ήρθε στην Καλαμάτα το 1858 (σ. 216-218).

Εξώφυλλο βιβλίου της εποχής για την τέχνη της σηροτροφίας
Φωτ.: Ανέμη, Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Νεοελληνικών Σπουδών—Πανεπιστήμιο Κρήτης, ψηφιοποιημένο αρχείο
Αναφέρει τη μεταξουργεία Fournaire ως τη μοναδική βιομηχανία της πόλης. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του, ξεναγήθηκε από τον ίδιο τον ιδιοκτήτη και αποκόμισε πολύ χρήσιμες πληροφορίες. Τα μεταξωτά διατίθεντο κατά κύριο λόγο στην εγχώρια αγορά, ενώ ένα μικρό τους μέρος, κυρίως τα κουκούλια, εξάγονταν στη Γαλλία. Η τιμή των κουκουλιών ήταν εκείνη την εποχή 13 δραχμές η οκά, ενώ η αντίστοιχη του ατόφιου μεταξιού ήταν 84 δραχμές η οκά.
Στη βιομηχανία εργάζονταν 60 κορίτσια, ηλικίας 10 έως 15 ετών, από την Καλαμάτα και τις γύρω πόλεις, με μεροκάματο 50 δραχμές την ημέρα. Μάθαιναν γρήγορα τη δουλειά και ήταν επιδέξιες, ωστόσο χρειάζονταν επιτήρηση. Σε γενικές γραμμές ήταν ταπεινές και ήσυχες, σε σπάνιες περιπτώσεις όμως έχρηζαν σοβαρής τιμωρίας. Το ωράριο εργασίας ήταν από τις 6 το πρωί έως τις 6 το απόγευμα, με μια ώρα ενδιάμεσα διάλειμμα για φαγητό. Αυτό αποτελούνταν από λίγο ψωμί, σταφύλια και αγγούρια.

Κορίτσια εργαζόμενα σε μεταξουργείο. Φωτ.: Μεσσηνιακό έτος 1938, Αρχείο Λαϊκής Βιβλιοθήκης Καλαμάτας
Τις ίδιες ακριβώς πληροφορίες για τις υφάντρες, τις συνθήκες εργασίας, κλπ, μας δίνει και ο Henri Belle στο δικό του περιηγητικό χρονικό, 25 χρόνια μετά. Συμπληρώνει ωστόσο ότι στην Ελλάδα ο μισθός των εργατών είναι πολύ ακριβός και, καθώς η τιμή του μεταξιού διακυμαίνεται ανάλογα με την προσφορά και τη ζήτηση, ο Fournaire αναγκάζεται ορισμένες φορές να διακόπτει τη λειτουργία του εργοστασίου.
«Eπισκέφθηκα το μεταξουργείο που είχε ιδρυθεί στην Kαλαμάτα από έναν Γάλλο, παλαιό φιλέλληνα. H οργάνωσή του (…) είναι πολύ απλή. Σε μια μοναδική αίθουσα, από την οποίαν αποτελείται η βιοτεχνία (Fabrique), πενήντα νεαρές κοπέλες κάθονται στη σειρά, η μια μετά την άλλη, έχοντας μπροστά τους μια μεγάλη λεκάνη με νερό που αναβράζει, και απασχολούνται με το ξετύλιγμα του μεταξιού από τα κουκούλια (…). Γενικώς το μετάξι είναι καλής ποιότητος, λείο, άψογο και αυθεντικό (…). Eργάζονται από τις έξι το πρωί ώς τις έξι το βράδυ. Tους παρέχεται μία ώρα για φαγητό, το οποίο αποτελείται γενικώς, όπως όλα τα ελληνικά φαγητά της κατώτερης τάξης (basse classe), από μερικά αγγούρια, σταφίδες και λίγο ψωμί» (Belle, σ. 349).
ΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΚΤΗΡΙΟ
Το μεταξουργείο του Fournaire λειτούργησε στη συνοικία Πενταχώρι, σημερινός Άγιος Νικόλαος. Φιλοξένησε τη Γαλλική Σχολή των Ουρσουλινών μοναχών, μετέπειτα το εθνικό ορφανοτροφείο αρρένων και τέλος τον κινηματογράφο ΗΛΕΚΤΡΑ. Το ιστορικό αυτό κτήριο έχει περιέλθει σήμερα στο Δήμο Καλαμάτας και επίκειται η αξιοποίησή του ως πολυχώρου πολιτισμού.

Κινηματογράφος ΗΛΕΚΤΡΑ (Φωτ.: ΓΑΚ Μεσσηνίας, Ο Κινηματογράφος στην Καλαμάτα, 1899 – 1985)
ΠΗΓΕΣ
Βερράρου, Σ., «Εμπόριο και Βιομηχανία» στο ένθετο Καθημερινή Επτά Ημέρες: ΚΑΛΑΜΑΤΑ, 18/11/2001, σ. 19-21
ΓΑΚ Μεσσηνίας, Ο Κινηματογράφος στην Καλαμάτα, 1899 – 1985, διαθέσιμο στο http://gak.mes.sch.gr/kinimatografos/album/index.html, προσπελάστηκε στις 18/02/2018
Ζερβής, Ν., «Οι ξένοι ταξιδιώτες» στο ένθετο Καθημερινή Επτά Ημέρες: ΚΑΛΑΜΑΤΑ, 18/11/2001, σ.10-13
Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Καλαμάτας, 2009, Χορός από μετάξι, Καλαμάτα, χ.ε.
Μανιάτης, Β., «Ένα αφιέρωμα σε όσους πρωτοστάτησαν για να στηθεί η Καλαμάτα», στο Εφημερίδα Θάρρος, 07/01/2014, Καλαμάτα
Αγνώστου, Μεσσηνιακό Έτος 1938, τ. 1ος, Καλαμάτα, χ.ε.
Belle, H., 1881, Trois années en Grèce, Paris, Hachette
Wyse, T. (Sir), 1865, An Excursion in the Peloponnesus in the Year 1858, London, Day & Son
Έρευνα—Επιμέλεια—Μετάφραση:
Μαρία—Ελένη Δημάκου