ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
1901 – 1972. Αρχαιολόγος, ελληνιστής, μέλος της Γαλλικής Σχολής Αθηνών και φωτογράφος. Κάποια από τα σπουδαιότερα έργα του: L’île de Thasos, 1931, Retour en Grèce, 1934, En Grèce, 1948, La Grèce ne meurt pas, 1952, Byzance, 1972.
Φωτ.: Ιδιόχειρη αφιέρωση του Bon σε αντίτυπο του βιβλίου του που υπάρχει στη Λαϊκή Βιβλιοθήκη Καλαμάτας :«Στη Λαϊκή Βιβλιοθήκη Καλαμάτας ως ένδειξη συμπάθειας και θαυμασμού για το έργο που επιτελεί καθώς και ευγνωμοσύνης για την υποδοχή που είχα πάντα στη Μεσσηνία»
Η ΑΡΧΙΚΗ ΙΔΕΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ
Από την εισαγωγή του βιβλίου: «Οφείλω στον κ. Ch. Picard, άλλοτε διευθυντή της Γαλλικής Σχολής Αθηνών, την αρχική ιδέα γι’ αυτήν την εργασία. Από το 1925 έως το 1936 και στην συνέχεια το καλοκαίρι του 1938, διέτρεξα όλα τα σημεία της Πελοποννήσου, που υπήρξε το κέντρο του Πριγκιπάτου της Αχαΐας αναζητώντας τα απομεινάρια του 13ου , 14ου και 15ου αιώνα (…). Κατά τη διάρκεια αυτών των ταξιδιών προσπάθησα να αποκτήσω μια άμεση εμπειρία της χώρας (…) επιχείρησα να βρω το πρόσωπο που είχε, την εποχή που βασίλευαν οι άρχοντες που οι Έλληνες αποκαλούσαν Φράγκους».
ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ
O Jean Longnon αναφέρει σχετικά: «Εκτός από τις καινούργιες φράγκικες κατασκευές, υπήρχαν και παλαιότερες, είτε βυζαντινές, είτε αρχαίες, τις οποίες οι Φράγκοι επαναχρησιμοποίησαν, ανακατασκεύασαν και συμπλήρωσαν, όπως στην περίπτωση της Καλαμάτας».
Σύμφωνα με αυτά τα παραδείγματα, συνεχίζει, «βλέπουμε ότι οι μεσαιωνικές στρατιωτικές στρατηγικές οχύρωσης, συγγενείς με αυτές της αρχαιότητας, επέτρεψαν στους κατακτητές του 13ου αιώνα να καταλάβουν και να αποκαταστήσουν πολύ παλιές οχυρώσεις» (σ. 255).
Φωτ.: από το βιβλίο του Bon, χάρτης της Μεσσηνίας, όπου απεικονίζεται η Καλαμάτα
Φωτ.: από το βιβλίο του Bon, παράθεση χάρτη της Μεσσηνίας του 1554 του Battista Agnese
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ΣΤΟΥΣ ΑΠΛΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ
Ο A. Bon ευχαριστεί, μεταξύ άλλων, τον αρχιτέκτονα Henri Ducoux και τον Jean Longnon που του προσέφεραν τις γνώσεις και την υποστήριξή τους. Τελικώς ευχαριστεί «όλους αυτούς τους απλούς κατοίκους των χωριών, αγρότες, βοσκούς, μουλαράδες που αγαπούν τη χώρα τους και παραμένουν περίεργοι για το παρελθόν της και πάντα καλοδέχονται τους ξένους. (…) Βρήκα συχνά σε αυτούς μια γενναιόδωρη φιλοξενία της οποίας κρατάω μια συγκινητική ανάμνηση. Αυτό που έμαθα κοντά τους είναι, για μένα, ό,τι πιο πολύτιμο μπόρεσα να συγκεντρώσω κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων αναζήτησης».
Φωτ.: από το βιβλίο του Bon, ανατολική όψη του Κάστρου της Καλαμάτας
Φωτ.: από το βιβλίο του Bon, δυτική όψη του Κάστρου της Καλαμάτας
Φωτ.: από το βιβλίο του Bon, γενικό πλάνο του Κάστρου της Καλαμάτας
ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ
«Η έρευνα του Antoine Bon στην Πελοπόννησο διεξήχθη με λεπτομερειακή φροντίδα. Η αναφορά που κάνει στα αποτελέσματά της είναι μεθοδική, ξεκάθαρη, ακριβής, όντας ταυτόχρονα προσεκτικός και συνετός ως προς τα τελικά του συμπεράσματα. Οι χάρτες, τα προφίλ και οι φωτογραφίες του άλμπουμ έρχονται να διαφωτίσουν ακόμα περισσότερο. Διαθέτουμε τελικώς το πλήρες έργο του – πραγματικό μνημείο – που περιμέναμε 126 χρόνια, από τότε που ο Α. Buchon είχε επισημάνει το ενδιαφέρον γι’ αυτά τα ερείπια. Χάριν σε αυτό το θαυμάσιο έργο θα φανταζόμασταν εύκολα μια κρουαζιέρα ή γιατί όχι ένα αρχαιολογικό συνέδριο, επιτρέποντας σε ένα λαμπρό κοινό να επισκεφθεί, ταυτόχρονα με τα πρωτεύοντα αρχαία ή βυζαντινά μνημεία, κάποια από αυτά τα κάστρα και τις εκκλησίες που μαρτυρούν ένα κεφάλαιο όχι τόσο γνωστό, αλλά εξαιρετικά ενδιαφέρον της ιστορίας μας» (Longnon, σ. 255).
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Μέχρι και σήμερα, το έργο του A. Bon αποτελεί ένα μεγάλο κεφάλαιο στο οποίο ανατρέχουν μελετητές και φοιτητές Ιστορίας και Αρχαιολογίας, θεωρώντας το ως τη «Βίβλο» για τη μελέτη των τοπογραφικών χαρτών ή της τοιχοποιίας διαφόρων μνημείων, μένοντας έκθαμβοι με την ακρίβεια των στοιχείων του, δεδομένων των πενιχρών τεχνικών μέσων εκείνης της εποχής.
ΠΗΓΕΣ
Bon, Α., 1969, La Morée franque. Recherches historiques, topographiques et archéologiques sur la principauté d’Achaïe (1205-1430), Paris, de Boccard
Longnon, J., 1969, « Topographie et archéologie de la Morée franque » στο Journal des Savants, σ. 193-242
Longnon, J., 1969, « Antoine Bon. La Morée franque. Recherches historiques, topographiques et archéologiques sur la principauté d’Achaïe (1205-1430) » στο Bulletin Monumental, σ. 254-256
Έρευνα—Επιμέλεια—Μετάφραση:
Ευρυδίκη Εξαρχάκου